Bij Arvalis zijn twee registermediators actief met een zeer ruime ervaring, hoofdzakelijk in de agrarische sector. Bij onderhandelingen of conflicten komt het er op aan waar u op “de ladder” staat.
Mediation is inmiddels een redelijk ingeburgerde manier van conflictoplossing, zeker ook in de agrarische sector. In AgriMediation hebben zich op landelijk niveau al vele jaren negen mediators samengevoegd om landelijk agrarische mediation aan te kunnen bieden.
Waar het bij onderhandelingen of conflicten op aan komt, is waar u op “de ladder” staat. Dit bepaalt de mate waarin u zelf de mogelijkheid hebt om tot een oplossing van het conflict te komen. De ladder waar we hier op doelen is de zogenaamde escalatieladder. Bedacht door de vermaarde Oostenrijkse conflictexpert Friedrich Glasl, waarbij iedere trede een mate van escalatie van het conflict tussen partijen aangeeft. Naarmate partijen verder op de escalatieladder komen, neemt de verharding van het conflict toe. ‘In mediation gaat het erom om partijen zo hoog mogelijk op de ladder te laten komen, waardoor ze zo goed mogelijk in staat zijn om voor zichzelf de beste oplossing te bereiken’, vertelt mediator Thijs Tacken.
De escalatieladder bestaat uit drie hoofdfasen (win-win, win-verlies, verlies-verlies):
Fase 1: rationele fase
De eerste fase is de rationele fase. Het conflict is nog niet erg geëscaleerd. De partijen hebben in deze fase oog voor elkaars doelstellingen en oog voor de relatie. Het conflict wordt wel persoonlijk gemaakt, maar er is nog steeds een gezamenlijk resultaat te bereiken (win-win). Het gaat om zakelijke, inhoudelijke verschillen en men wil nog gezamenlijk de problemen oplossen.
Fase 2: emotionele fase
De tweede fase is vooral emotioneel. Er wordt steun gezocht van en bij anderen. Blokvorming is het gevolg. Scherpe meningsverschillen worden heftige belangentegenstellingen. Angst, kwaadheid, verdriet krijgen de overhand. Er wordt gedreigd. In fase 2 gaat het ook om de manier waarop men met elkaar omgaat. Over en weer probeert men zich in ieder geval nog wel te houden aan de normen van behoorlijk gedrag. De waarneming/beleving van partijen vervormt en bepaalt vervolgens het gedrag. Er wordt slecht naar elkaar geluisterd. Anderen raken betrokken bij het conflict, vaak om het eigen gelijk bevestigd te zien. Het gaat niet meer om samen een oplossing te vinden, maar om te winnen ten koste van de ander.
Fase 3: strijdfase
De derde fase is de escalatiefase ofwel de strijdfase. Partijen raken verwikkeld in een bittere strijd, waarin feiten, belangen, emoties en logica door elkaar heen lopen. Het wantrouwen is zo groot geworden, dat de ene partij alleen nog maar gericht is op de vernietiging van de ander, zelfs als men ook het eigen belang hiermee schaadt. Doel is hooguit nog om de eigen schade meer te beperken dan die van de andere partij. In fase 3 heeft men geen respect meer voor de ander. De gesprekken ontaarden in debatten. Ieder houdt vast aan het eigen gelijk. In deze fase passen uitdrukkingen als “praten heeft toch geen zin”, “wie niet horen wil, moet maar voelen”. Men wil die ander manipuleren, beschadigen, vernietigen ten koste van alles, uiteindelijk zelfs ten koste van zichzelf.
Om tot een zo goed mogelijk resultaat voor alle partijen te komen, is het zaak om zo hoog mogelijk op de ladder terecht te komen. Dat is wat in mediation wordt getracht te bereiken. Door het stellen van vragen en het spiegelen van gedrag en dergelijke gaat de ratio (het verstand) het weer iets winnen van de emotie, die verder op de ladder de boventoon voert. Vaak is het al winst als een conflict niet verder escaleert, want alle grote conflicten zijn ooit klein begonnen.
Of het nu gaat om onenigheid inzake bedrijfsopvolging, tussen partners of met toeleveranciers, de weg naar mediators wordt dus steeds vaker gevonden. Een goede ontwikkeling, omdat de stap naar de rechter ook niet altijd, of misschien wel: meestal niet, de beste oplossing is. Tacken: ‘Een rechter luistert naar beide advocaten en neemt een beslissing, maar daarmee is de kous nog niet af. Zeker niet als het gaat om een conflict in de familie. Na een rechterlijke uitspraak is de ellende heus niet opeens vergeten. Een mediator zoekt naar draagvlak voor de uiteindelijke oplossing bij alle partijen, omdat ze na deze oplossing toch nog met elkaar verder moeten.’
